บนโต๊ะอาหารจะมีอาหารชุดซึ่งประกอบด้วยข้าว ซุป กับข้าวจานหลัก กับข้าวที่เป็นเครื่องเคียงถ้วยเล็ก ๆ และผักดอง โดยพื้นฐานจะใช้ตะเกียบในการรับประทานอาหาร
มักไม่ค่อยปรุงรสในวัตถุดิบมากนักเพราะต้องการคงไว้ซึ่งรสชาติของวัตถุดิบนั้น ๆ
การปรุงที่เรียบง่ายไม่สลับซับซ้อนคือลักษณะเด่นของอาหารญี่ปุ่น

ซูชิเป็นตัวแทนของอาหารญี่ปุ่นและยังได้รับความนิยมอย่างมากในต่างประเทศ ซูชิมีมากมายหลายชนิด
หนึ่งในนั้นคือข้าวปั้นซูชิซึ่งถือได้ว่าเป็นตัวแทนของซูชิ ข้าวปั้นซูชิ
ทำโดยวิธีการนำข้าวที่ผสมกับน้ำส้มสายชูมาปั้นเป็นก้อน จากนั้นนำปลาหรือวัตถุดิบอื่น ๆ
ที่หั่นเป็นแนวเตรียมไว้เป็นหน้าของซูชิ มาวางด้านบนข้าวแล้วใช้สองนิ้วกดเบา ๆ ให้ติดกัน

หลังจากทำความสะอาดและหั่นอาหารทะเลและผักที่เตรียมไว้แล้วนำแป้งสาลีไข่และน้ำมาผสมรวมกันเพื่อทำแป้งสำหรับเตรียมไว้ชุบลงทอดในน้ำมัน สำหรับวัตถุดิบที่เป็นอาหารทะเลจะใช้ คุรุม่าเอบิ (กุ้งลายเสือ) อะนาโกะ (ปลาไหลทะเล) ฮาเซะ (ปลาบู่) คิสุ (ปลาเห็ดโคน) และปลาเนื้อขาวอื่น ๆ ส่วนผักใช้มะเขือม่วง รากบัว เห็ด ผักภูเขาและผักอื่น ๆ นอกจากนี้ยังมี "คาคิอะเกะ" ที่ใช้วัตถุดิบหลาย ๆ อย่างหั่นรวมกันแล้วทอดก็ได้รับความนิยมเช่นกัน

ถ้าพูดถึงปลาไหล ที่ญี่ปุ่นจะนึกถึงข้าวกล่องหน้าปลาไหลย่างซอสคาบายาคิ ซึ่งมีวิธีการทำโดยนำปลาไหลมาแผ่เป็นชิ้นแล้วเสียบไม้ นำไปย่างบนเตาถ่านพอสุก จึงนำไปจุ่มในซอสคาบายาคิ ที่มีส่วนผสมของซิ้วญี่ปุ่น เหล้าหวาน เหล้าสาเกและน้ำตาลทราย

โซบะและอุด้งเป็นเมนูเส้นของญี่ปุ่น วัตถุดิบของโซบะคือแป้งโซบะ
ส่วนอุด้ง ใช้แป้งสาลีเป็นวัตถุดิบ ทั้งสองต่างก็มีรสชาติและรสสัมผัสที่ดีต่างกัน

เหล้าสาเก คือเหล้าที่ได้จากการหมัก ข้าว ข้าวมอลต์ และน้ำ โดยทั่วไปเหล้าญี่ปุ่นจะมีปริมาณแอลกฮอล์อยู่ที่15ดีกรี จึงทำให้ได้สัมผัสถึงความหวานของข้าว เหล้าญี่ปุ่นสามารถดื่มได้ทั้งแบบสาเกร้อน และแบบสาเกเย็น ซึ่งจะได้รสชาติที่แตกต่างกันออกไป